ADEUS A HERBÓN. (cambio de ciclo)

 

O segundo día de estancia en Herbón non mellora a mala impresión do primeiro e, moi pola contra, engádelle máis pesimismo ao meu ánimo; pois, sen comelo nin bebelo, recibo o castigo de cear axeonllado por terme rido do peido anónimo que rompeu o silencio do refectorio. Ao P. Prielo, persoa estrita e carente de humor, non lle crebou a voz, nin aplicou a virtude da misericordia, nin tivo en consideración de que era un recén chegado. Sentenciou. Onde me metera! Pero o me atopar alí fora por culpa miña. Acordeime da resistencia de meu pai a me deixar vir, da patada que lle dera ao baúl para desaforgarse, das advertencias e dos seus sabios consellos antes de abandonar a casa, probablemente, de forma definitiva.

Atrasamos o reloxo a mediados de setembro de 1955. Alquilamos, para nos desprazar, a rubia de Ramón de Fiúza. Estamos a baixar a pendente e as escaleiras de granito e pouco tardamos en tirar da cadea da campá da portería. Acode un freire gordecho a nos atender e a nos conducir a unha sala de espera onde, sen tardanza, para nos recibir oficialmente, comparece o "mestre de disciplina", o P. Prielo, seguido do noso veciño, familiar e amigo, Barreiros, irrecoñecible na fala, ben diferente dos modos e maneiras de antes, por terse tan profundamente transformado. Collemos a maleta de cartón e o baúl, subímolo á celda que me fora asignada, percorremos os claustros, imos ver os baños e as aulas e o salón de estudo, saímos ao exterior: patio, fontes, campo de fútbol e demais áreas de recreo. O tempo asignado á cortesía das presentacións rematou, de socate, abruptamente. Meus pais despídense de min. Non contemos as lágrimas.

Cando, xa incorporado á grei dos colexiais, en rigorosa fileira, de menor a maior (pola talla), descendemos do primeiro andar á capela e logo ao comedor, sempre baixo a lei marcial do silencio, tralo toque de queda, e no refectorio cómese tamén calados e ben atentos ás lecturas, unha bíblica (a "Vulgata"), a outra cultural e edificante (hoxe toca a "Regra franciscana"). En calquera momento, se te ve distraído o Vixía, podes ser preguntado sobre o contido global ou sobre o máis insignificante dos detalles. Antes de nos meter na cama, pasamos de novo polo oratorio, damos unhas voltas (en dirección única) polos corredores de enriba, chaman a formación mediante unha pequena campá, pechamos as bocas, o P. Xendarme inicia unha oración, respondemos a coro, dá unhas potentes palmadas e, un por un, ímoslle bicar a manga do hábito, coma se bican as mans dos santos. Foi noite negra aquela, de dores e soidade infinita, de chorros repimidos, interminable.

Resistinme canto puiden a abrir o baúl, a tocarlle á maleta, a cambiar a roupa de orde e de lugar, respectando a colocación que miña nai, despois de tela planchado e acariñado, relixiosamente, a cada peza lle asignara, que para min, se as descolocaba, equivalía a profanar o templo dunhas prendas sagradas. E con todo, voume adaptando, vencendo, endurecendo, convertíndome nun candidato máis a cambiar de lingua e de rexistro, a me deixar colonizar, con algunhas reservas, a cabeza; vou atopando compañeiros afíns aos meus gustos e centros de interese; voume, así o creo, mimetizando; pero, con ollos críticos, externos, habería que velo.

Ignoraba por que razón, "as amizades particulares" estaban prohibidas. Coidadiño con iso! "En el jardín florido,/ dó las ramas se agachan/, ¡oh delirio de amor!,/ dos capullos en flor:/ Justino y Secundino". Aquí e agora, recupero, do fondo da gabeta da memoria, estes ripios de rimador incipiente. Deus nos colla confesados. Pero, polo visto, a literatura, xa daquela, me alimentaba o ego e canalizaba algunhas frustracións miñas, ao me proporcionar sona de sarcástico e de satírico. Camiñaba solto polos estudos (non sabrado) e baseaba a miña aprendizaxe na observación e, sobre todo, na escoita; porque a lectura mental e a verbal, anque non se notaba, púñaseme bastante costa arriba e ata perdía moi facilmente o fío nela. Das miñas limitacións decateime máis tarde, cando, fóra da disciplina e do amparo claustrais, coma estudante de Maxisterio e, con posterioridade, de Hispánicas, sempre por libre, tratei de me valer en por min mesmo, véndome na obriga de escoller, a miúdo, entre meterlle cóbados a fondo (soa aínda fatal) e/ou divertirme, que non implicaba maiores sacrificios.

O dispor, en Herbón, dun expediente xeitoso non me librou de coleccionar, alí, unha cantidade respectable de sensabores, en forma de castigos corporais, humillantes, e de fracasos. Para que te castigasen (física e psicoloxicamente) bastaba unha delación, un fallo involuntario, un quebrantamento de lindes (no recreo), imperceptible. Todo valía para te someter e comprobar de que material estabas feito. Tardes completas, de xeonllos, ao lado do reloxo, deixan pegada na cabeza. "Hermano Silverio, diga la culpa..." E dicíala, anque fose inventada. Con grandes sacrificios, regaláranme meus pais un "Orient" chulísimo de pulseira e, durante os oficios de ("ad vésperas") do domingo, no coro, os ollos tíñaos cravadiños na esfera e non se me desapartaban da agulla das horas, da agulla dos minutos, hipnotizado polo luxo, víctima da soberbia. Foi o desencadeante da crise. Cheguei a considerar en serio o abandono, e así llo participei ao meu torturador, quen, ao verme liberado e decidido, para a miña sorpresa, recuou e díxome que de ningunha maneira, que contaban comigo.

O profe de Castelá, o P. Feijoo, sentía pola miña persoa unha certa querenza, e valorábame ben os traballos escritos, os debates e as intervencións orais de exposición na clase, que, dado o meu carácter exhibicionista contino, facíame acredor á mellor nota posible. Quixen reforzala cun remendo a un romance e presenteille o plaxio como un poema da miña autoría. Recibiuno. Mantivo o meu roubo (ou apaño), durante meses, en rigoroso secreto. Cando o Felicino e El, en público, cantaron as notas do semestre, debruzou sobre o meu orgullo o caldeiro de auga xeada que endexamais, para o meu ben, deixou de me servir de lección, pola vía do exemplo.

Ao cabo de dous anos, un mes de vacacións, polo verán, na casa. Días extraordinarios, despreocupados, felices; de cando en vez, sen avisar, petaba no corazón, e no sangue, a condición humana, e podías caer, e caías, e logo levantabas. Cada regreso a Herbón reabría fendas antigas de baleiro interior e producía desgarros que tratabas de narcotizar con risas e novas esperanzas. Concluído aquel ciclo de cinco anos de Humanidades, fómonos, pois, despedir das palmeiras de frei Juan Rodríguez de la Cámara (o del Padrón), das Ribeiras do Ulla, da Casa da Matanza de Rosalía... E quen acode á cita? Eduardo Fernández Rial, cunha botella de wisky e un paquete de chesterfield con filtro, e pómonos eufóricos. Unha tarde laica, magnífica.

Nota Bene.- Ao partir do cenobio, decateime de que Silverio arrastraba unha cadea de miradas, inconclusas, cruzadas entre un tal Calixto e unha tal Melibea que, sen seren concientes, esgotaran o tempo (setembro de 1960) e o vínculo de complicidades secretas, sen se dicir adeus, para sempre.

"Así es la vida, Don Juan.

—Es verdad, así es la vida.

—La cebada está crecida.

—Con estas lluvias...

Y van

las habas que es un primor.

—Cierto; para marzo, en flor

Pero la escarcha, los hielos...

.........................................."

(Antonio Machado)

(Rioderradeiro)

ADEUS A HERBÓN.

(cambio de ciclo)

_____________________________

O segundo día de estancia en Herbón non mellora a mala impresión do primeiro e, moi pola contra, engádelle máis pesimismo ao meu ánimo; pois, sen comelo nin bebelo, recibo o castigo de cear axeonllado por terme rido do peido anónimo que rompeu o silencio do refectorio. Ao P. Prielo, persoa estrita e carente de humor, non lle crebou a voz, nin aplicou a virtude da misericordia, nin tivo en consideración de que era un recén chegado. Sentenciou. Onde me metera! Pero o me atopar alí fora por culpa miña. Acordeime da resistencia de meu pai a me deixar vir, da patada que lle dera ao baúl para desaforgarse, das advertencias e dos seus sabios consellos antes de abandonar a casa, probablemente, de forma definitiva.

Atrasamos o reloxo a mediados de setembro de 1955. Alquilamos, para nos desprazar, a rubia de Ramón de Fiúza. Estamos a baixar a pendente e as escaleiras de granito e pouco tardamos en tirar da cadea da campá da portería. Acode un freire gordecho a nos atender e a nos conducir a unha sala de espera onde, sen tardanza, para nos recibir oficialmente, comparece o "mestre de disciplina", o P. Prielo, seguido do noso veciño, familiar e amigo, Barreiros, irrecoñecible na fala, ben diferente dos modos e maneiras de antes, por terse tan profundamente transformado. Collemos a maleta de cartón e o baúl, subímolo á celda que me fora asignada, percorremos os claustros, imos ver os baños e as aulas e o salón de estudo, saímos ao exterior: patio, fontes, campo de fútbol e demais áreas de recreo. O tempo asignado á cortesía das presentacións rematou, de socate, abruptamente. Meus pais despídense de min. Non contemos as lágrimas.

Cando, xa incorporado á grei dos colexiais, en rigorosa fileira, de menor a maior (pola talla), descendemos do primeiro andar á capela e logo ao comedor, sempre baixo a lei marcial do silencio, tralo toque de queda, e no refectorio cómese tamén calados e ben atentos ás lecturas, unha bíblica (a "Vulgata"), a outra cultural e edificante (hoxe toca a "Regra franciscana"). En calquera momento, se te ve distraído o Vixía, podes ser preguntado sobre o contido global ou sobre o máis insignificante dos detalles. Antes de nos meter na cama, pasamos de novo polo oratorio, damos unhas voltas (en dirección única) polos corredores de enriba, chaman a formación mediante unha pequena campá, pechamos as bocas, o P. Xendarme inicia unha oración, respondemos a coro, dá unhas potentes palmadas e, un por un, ímoslle bicar a manga do hábito, coma se bican as mans dos santos. Foi noite negra aquela, de dores e soidade infinita, de chorros repimidos, interminable.

Resistinme canto puiden a abrir o baúl, a tocarlle á maleta, a cambiar a roupa de orde e de lugar, respectando a colocación que miña nai, despois de tela planchado e acariñado, relixiosamente, a cada peza lle asignara, que para min, se as descolocaba, equivalía a profanar o templo dunhas prendas sagradas. E con todo, voume adaptando, vencendo, endurecendo, convertíndome nun candidato máis a cambiar de lingua e de rexistro, a me deixar colonizar, con algunhas reservas, a cabeza; vou atopando compañeiros afíns aos meus gustos e centros de interese; voume, así o creo, mimetizando; pero, con ollos críticos, externos, habería que velo.

Ignoraba por que razón, "as amizades particulares" estaban prohibidas. Coidadiño con iso! "En el jardín florido,/ dó las ramas se agachan/, ¡oh delirio de amor!,/ dos capullos en flor:/ Justino y Secundino". Aquí e agora, recupero, do fondo da gabeta da memoria, estes ripios de rimador incipiente. Deus nos colla confesados. Pero, polo visto, a literatura, xa daquela, me alimentaba o ego e canalizaba algunhas frustracións miñas, ao me proporcionar sona de sarcástico e de satírico. Camiñaba solto polos estudos (non sabrado) e baseaba a miña aprendizaxe na observación e, sobre todo, na escoita; porque a lectura mental e a verbal, anque non se notaba, púñaseme bastante costa arriba e ata perdía moi facilmente o fío nela. Das miñas limitacións decateime máis tarde, cando, fóra da disciplina e do amparo claustrais, coma estudante de Maxisterio e, con posterioridade, de Hispánicas, sempre por libre, tratei de me valer en por min mesmo, véndome na obriga de escoller, a miúdo, entre meterlle cóbados a fondo (soa aínda fatal) e/ou divertirme, que non implicaba maiores sacrificios.

O dispor, en Herbón, dun expediente xeitoso non me librou de coleccionar, alí, unha cantidade respectable de sensabores, en forma de castigos corporais, humillantes, e de fracasos. Para que te castigasen (física e psicoloxicamente) bastaba unha delación, un fallo involuntario, un quebrantamento de lindes (no recreo), imperceptible. Todo valía para te someter e comprobar de que material estabas feito. Tardes completas, de xeonllos, ao lado do reloxo, deixan pegada na cabeza. "Hermano Silverio, diga la culpa..." E dicíala, anque fose inventada. Con grandes sacrificios, regaláranme meus pais un "Orient" chulísimo de pulseira e, durante os oficios de ("ad vésperas") do domingo, no coro, os ollos tíñaos cravadiños na esfera e non se me desapartaban da agulla das horas, da agulla dos minutos, hipnotizado polo luxo, víctima da soberbia. Foi o desencadeante da crise. Cheguei a considerar en serio o abandono, e así llo participei ao meu torturador, quen, ao verme liberado e decidido, para a miña sorpresa, recuou e díxome que de ningunha maneira, que contaban comigo.

O profe de Castelá, o P. Feijoo, sentía pola miña persoa unha certa querenza, e valorábame ben os traballos escritos, os debates e as intervencións orais de exposición na clase, que, dado o meu carácter exhibicionista contino, facíame acredor á mellor nota posible. Quixen reforzala cun remendo a un romance e presenteille o plaxio como un poema da miña autoría. Recibiuno. Mantivo o meu roubo (ou apaño), durante meses, en rigoroso secreto. Cando o Felicino e El, en público, cantaron as notas do semestre, debruzou sobre o meu orgullo o caldeiro de auga xeada que endexamais, para o meu ben, deixou de me servir de lección, pola vía do exemplo.

Ao cabo de dous anos, un mes de vacacións, polo verán, na casa. Días extraordinarios, despreocupados, felices; de cando en vez, sen avisar, petaba no corazón, e no sangue, a condición humana, e podías caer, e caías, e logo levantabas. Cada regreso a Herbón reabría fendas antigas de baleiro interior e producía desgarros que tratabas de narcotizar con risas e novas esperanzas. Concluído aquel ciclo de cinco anos de Humanidades, fómonos, pois, despedir das palmeiras de frei Juan Rodríguez de la Cámara (o del Padrón), das Ribeiras do Ulla, da Casa da Matanza de Rosalía... E quen acode á cita? Eduardo Fernández Rial, cunha botella de wisky e un paquete de chesterfield con filtro, e pómonos eufóricos. Unha tarde laica, magnífica.

Nota Bene.- Ao partir do cenobio, decateime de que Silverio arrastraba unha cadea de miradas, inconclusas, cruzadas entre un tal Calixto e unha tal Melibea que, sen seren concientes, esgotaran o tempo (setembro de 1960) e o vínculo de complicidades secretas, sen se dicir adeus, para sempre.

"Así es la vida, Don Juan.

—Es verdad, así es la vida.

—La cebada está crecida.

—Con estas lluvias...

Y van

las habas que es un primor.

—Cierto; para marzo, en flor

Pero la escarcha, los hielos...

.........................................."

(Antonio Machado)

(Rioderradeiro)

29Le Goff Marie-France, Reyes Benoit e 27 máis

10 comentarios

Compartido 18 veces

Gústame

Comentar

Compart