Dúas advertencias: a primeira, que este relato toma razón e corpo nun acontecemento verídico, na década dos oitenta do pasado século, cando gobernaba Suárez en Madrid e Fernández Albor na Xunta de Galiza; botade vós as contas do tempo transcurrido; e a segunda, que tal como, daquela, fora pensado e posto en letra manuscrita, así volo confío:
"O Concello do Grove e o de Vilagarcía, e o de Sanxenxo (por só mentar algúns) son obxecto de roubos cotiáns en farmacias, en xoierías, en comercios..., e ata en bancos, diante de todo o mundo, na forza do día; onde cheirase a cartos ou a material enseguida vendible, alí alentaba a oportunidade do saqueo ou da requisa a punta de navalla ou de xiringa. O gremio de empresarios do Salnés está farto de soportar impunemente unha situación, en por si, vala a redundancia, insoportable. Autoconvocados e autoreunidos co maior dos sixilos, e nun lugar secreto, toman (por unanimidade!) unha medida radical digna dos máis grandes estrategas "que en el mundo han sido". O Presidente e mailo Secretario comarcal, de présa, de anoitecida, antes de que o galo cantase tres veces, contactan coa banda dos Xanecos, persoas honorabilísimas, de palabra, e tamén emprendedores coma eles, para sumaren esforzos na procura da solución dun grave problema que a todos, por igual, ocupa e preocupa.
O Salnés logo rexistra unha paréntese milagrosa: os cacos e drogatas, de socate, esquecen o argot da delincuencia, locen coma curados das súas dependencias e v¡cios, e, coma arrepentidos, volven a levar unha vida decente. Un milagre! Os Xanecos, segundo se comenta por liña de baixa, teñen o don de se faceren respectar a quen se lles poña por diante; agárrante na rúa, polas boas, lévante, de paseo, a dialogar nun monte veciño, e alí, no cume, onde o vento mira para o outro lado, convéncente: -man de santo, din os crentes beneficiarios.
Os Xanecos (non todos, porque non é necesario expolos a todos á luz pública, só O Pataco e O Bocas, en repesentación da súa sociedade secreta) procesionan baixo palio, avalados por dous ou tres (ou catro) prebostes, cofrades das forzas vivas do Grove, de Vilagarcía, de Sanxenxo, etc., na procura dun recoñecemento humano, social, explícito e dunha colaboración, de poder ser, en metálico ou en especie, como corresponde tratar a quen, sen teren esa obriga no seu regulamento estatutario, por patriotismo, por xenerosidade manifesta, por simpatía, expóndose moitísimo, realizan, heroicamente, un traballo eficaz, mellor que o da benemérita.
Pero o refrán xa o di: non hai ben que cen anos dure. Esta beatitude idílica foi cousa de catro meses. A venda de tabaco de contrabando dispárase, o consumo de alcohol, de diversas substancias alucinóxenas dispárase, e, salvando miúdas diferenzas na forma, todo se dispara e mesmo empeora. O mundo do taxi vive unha etapa moi florecente, de trafego frenético a Santiago, á Coruña, a Carballo, a toda canta vila hai, ao longo da xeografía galega, por conta de xente viaxeira sen cabeza. Os cartos, é ben sabido, non teñen espiñas e compran, e adormecen conciencias. Por onde andará, por que augas navegará, arestora, a nosa "parapolicía" mercenaria dos Xanecos?
Veño de prender o televisor. Importante noticia de última hora: "Unha perigosísima banda de delincuentes narcotraficantes acaba de ser capturada no barrio de Coia, en Vigo. Trátase da coñecidísima banda dos XANECOS, a quen se lles decomisou, en distintos apartamentos da cidade olívica, entre outras substancias ilegais, 300 gramos de heroína, máis de medio quilo de cocaína, dous paquetes de hachis e pastillas que están sendo obxecto de estudo neste momento. Os XANECOS, segundo fontes ben informadas, pasarán a disposición xudicial, unha vez completadas tódalas declaracións e se dea por concluído o atestado.
A viciñanza máis consciente e combativa do Salnés, as Asociacións Antidroga da bisbarra e os partidos políticos da opisición estanse a mobilizar e a concentrar diante da Casa do Concello de Sanxenxo para lles esixir aos mandatarios (alí "casualmente reunidos", e, segundo eles din, por motivos ben distintos) as responsabilidades pertinentes. Ao meu carón, un exaltado vén de promover, desde fóra das institucións, mocións de censura a eito e as bandeiras locais (e tamén a Galega) a media hasta, durante tres días, en sinal de vergoña colectiva."
Ata aquí canto corresponde a unha historia, que nos parece un chiste, e que un pode, aínda hoxe, confirmar, espallado como está o material probatorio polas hemerotecas do país ( Voz de Galicia, Faro de Vigo, Correo Gallego, etc., etc.). En Muros, onde, desde hai unha década, vivo xubilado e repaso as miñas notas de nostalxia, estouche ben seguro de que tal cousa endexamais tería acontecido, nin tan sequera en soños. Que carallo, que nós somos máis listos! Ou non?
(Rioderradeiro)
