Os VIETA, cunha presenza centenenaria no noso concello, no Fogareiro, ao abeiro do Monte Louro, no recuncho angular de Fontecavada; en Muros, despois do Castelo, de Portals, de Cacerolas..., Paseo Bombé, tirando ao Rebordiño, o alpendre, a casa, a fábrica, un todo articulado por dentro. A vivenda mantense, anque deteriorada, conservando aparentemente a esencia; pero, das demáis áreas mentadas, a primeira expresa inminente ruina e a segunda foi recuperada, como espazo de lecer (miradoiro), por Costas. O embarcadoiro, que viría sendo a terceira, ímolo salientar nun punto a parte; porque é materia de moita preocupación e controversia actual debido ao perigo de ser borrado, se non mediar remedio, por completo do mapa, engulido a bocados polo mar e polos seus elementos. E a xente? Ula xente? Os Vieta, ulos? Os Vieta, onda nós, verdade simple e dura, só deixaron pegada lexible na soidade das pedras; o seu apelido, aquí, non tivo a continuidade esixible e, se cadra, eses xenes fóronlles encomendados (sen xenerosidade) a outros, coma o cuco pon o ovo en niño alleo, polo dereito de pernada, quen sabe? Que si, que tamén se sabe...
A fábrica de salazón (do Rebordiño) dos Vieta pasou polas mans dos Rego e posteriormente polas da familia Rodríguez (Benito e Daniel: "Conservas Leocadia"), que lles resultou imposible de manter e dar continuidade, hai uns anos, debido aos desafíos imponderables da banca, do neoliberalismo, da competencia desleal dos mercados e dos novos ciclos económicos para os que non estaban eles preparados; en fin, pecháronlles as portas do futuro, sen proveito para ninguén, e botaron esa chave que daba de comer pola latrina.
Os Vieta do Fogareiro, os de Louro ("los últimos de Filipinas"): "Don Salvador", ebanista de vocación, de profesión, torreiro de Lariño; "dona Sagrario", ama de casa, curmá e muller do dono deste predio, namorada (por encargo) coa literatura epistolar dun escribidor (secreto) amigo e confidente do futuro marido, e a "señorita Elena", irmá da consorte, prima e cuñada do señor, xa metediña en anos, pequerrecha, pintoresca, ben pintada, tímida, circunspecta, pulcra: " cuando paso por delante de la satrería me pongo tan nerviosa...; hay un chico que me mira con frecuencia..., ay, Anita!, qué hago?" A decadencia e o aburrimento lense na cara desta xente. Están desvinculados dos demais; desleigados, están desvencellados desta terra, deste mar, deste aire; desagradecidos, non lle queren a este lugar que ocupan; non se sinten de aquí, non o son; só viven para si mesmos, pero sen xeito. Como han deixar herdanza? Acaso a súa contribución sexa a dunha semente bastarda, espallada de calquera maneira en carne plebea, para que non lles doia.
Agora que me lembro, un VIETA de comezos do século XX, por ventura aquel don JOAQUÍN (non me tomedes moi ao pé da letra) que encargara, en 1916, un balandro no Freixo foi o mesmo individuo de quen, sendo eu ben neno, escoitara dicir que se recuperara da ruina e da mala cabeza xogando ao mus, á brisca, ao póker (sobre todo ao póker) durante a travesía de Vigo a Cuba (e vicesversa), sen tan sequera ter experimentado a necesidade de desembarcar por un segundo na Habana. E para que? Nin falta que lle facía. As súas américas, polo visto, estaban precisamente no transatlántico Reina Victoria Eugenia, para que el as descubrise alí e se fixese decontado cargo delas coa lupa da baralla española que che levaba moi ben estudada e aprendida.
Pero volvamos, que xa se nos fai tarde e vén a noite enriba, ao Paseo Bombé, ao desembarcadoiro da fábrica de VIETA (de Rego, dos Rodríguez), ao da imaxe desmembrada a chantadas, obxecto deste meu laio, que está no punto de partida:
A quen magoa a chaga viva? Á Consellería do Mar da Xunta de Galiza? Ao Ministerio de Agricultura e Pesca? Aos VIETAS (aos Rego, aos Rodríguez) que se serviron do molle, arestora estragado? A quen? É patrimonio muradán. A nós. Non pode estar máis claro. Esta pobreza é nosa. A dor é nosa, pois nosa é a ferida.
(Rioderradeiro)
