O TÍO ALFONSO/LEOPOLDO

 

Endexamais vira nin oíra chorar de maneira tan desconsolada, tan torrencial, tan sentida. Pensei: a miña tía Rosa moito lle debía querer á nai de meu pai, á miña avoa Pepa. Pero Rosa, a Ripota, nese pranto, expresaba -sóubeno logo- unha dor maternal pola recente perda (de parto) da súa filla Ester, a nosa prima. E entón, intuitivamente, aprendín a interpretar o valor das bágoas, que veñen dun caudal de longo percorrido; pois cando o ser humano, alcanzado pola desgraza, chora, o manancial sangrante das lágrimas acórdase tamén das penas atrasadas.

A casoupa onde nacera e medrara o finado de meu pai e onde, arestora, estamos a velar á avoa Pepa, podédela situar, acochada, nun recuncho de Monte Moghos, parroquia de Beluso, concello de Bueu, provincia de Pontevedra. Este domicilio, repito, é un habitáculo básico: de fronte, e pola esquerda, o angosto e diminuto lar, que dá paso, pola dereita, á cámara, o dormitorio a compartir, de maneira imaxinativa, entre todos, dividido e subdividido por diversas cortinas e, nos muros, dous nichos-camarote, catres de cabotaxe ou algo polo estilo. Imperativo, o velorio, convertida a necesidade en virtude, decretou readaptar o escenario: dentro daquela evidente pobreza, a dignidade dos Pena resistía.

Pernoctamos en Cabalo. A conversa co tío Alfonso vai (ía, foi) da familia á pesca, e da pesca á familia; porque eran o seu horizonte vital, o seu universo, a súa paixón, todo iso filtrado e reinterpretado por medio do oficio. Rosa, a Ripota, quéixase de que o meu tío soña (e conversa e voz alta) coas robalizas, cos abadexos, co bacallao, coas luras...; láiase de que a desperta, de que non a deixa dormir; porque, de noite, rema, levanta a vela, pesca ao curricán, fondea, cambia de rumbo, tómalle o pulso ao tempo e interpreta o balbordo das mareas. "Naceu co vicio do mar e co da pesca no corpo; non son quen do amarrar na casa; está ceguiño e, alá vai el, ás apalpadelas, antes que o día rompa, coma o ladrón, a faenar orientado pola súa memoria."

A veciñanza, a xente (todos somos xente) vese (vémonos) nas festas parroquiais, nos bautizos, nas comuñóns, nas bodas, nos enterros, sobre todo nos enterros; e cando, por algunha razón, non nos atopamos onde se nos espera, mal negocio. Esta doctrina (de obrigado cumprimento) hase aplicar co maior rigor aos membros dunha mesma familia. A nosa casa, a de Barcos (ignoro por que lle din agora "San Francisco"), por exemplo, convertiuse, en máis dunha ocasión, en domicilio "patera": por ela, antes, en vida de meu pai, pero tamén despois, pasaron os Penas de Beluso ao completo. Aínda recordo ao tío Alfonso, durante meses, causando admiración no gremio pescantín, batendo récords ás luras e aos corbelos.

O tío Alfonso vive (vivía) no lugar de Cabalo nunha casiña de planta baixa, requintada por dentro e por fóra, olor a limpeza de xabrón e lixivia, tres cuartos ben decentes, dúas cociñas: unha sagrada, de exposición, para as grandes eventos, e a outra para facer vida cotiá, é dicir, para almorzar, xantar, cear, parolar e pasar a maior parte da xornada nela. Este matrimonio, creo que ámbolos dous concordantes, entretén unha horta valada, que un chamaría xardín, con especial gusto e grande delicadeza. O hórreo diminuto, coma de maqueta ou de xoguete para nenos, reclama a miña curiosidade polos materiais empregados na súa constución (pedra e madeira), polo seu pintoresco colorido e porque amosa, en maiúsculas, un nome que nunca antes escoitara pronunciar no seo da familia: LEOPOLDO.

Houbo unha incomunicación, sen mediar desencontro, entre os do Morrazo e nós: soubemos do finamento do tío Alfonso meses..., anos..., tempo grande despois de terse producido. Imaxínoo na embarcación do soño, naquel cambiar de derrota e de plano, obediente á agulla de marear da súa prodixiosa memoria mariñeira. E á tía Rosa, a Ripota, para o meu desconcerto, dicíndolle, asolagada de saloucos e lágrimas, Leopoldo..!, Leopoldo..! a quen, para min fora, e seguirá sendo sempre, non o podo borrar, o admirado tío Alfonso.

Teño unha dúbida, non sei se banal ou de natureza teolóxica: con que nome o tiña dado de alta San Pedro no libro de rexistro para o convocar ante Divina Presenza, co que lle impuxera, sen permiso, o cura monárquico de Beluso ou co estampado no hórreo, Leopoldo? Como traxe á medida, hei do recoñecer, acáelle o de LEOPOLDO, "valente nas batallas...", e con sobrada razón, consonte el coa súa xermánica etimoloxía.

A quen ha de importar xa, ao confrontar os nomes ALFONSO/LEOPOLDO, que perda eu esta partida?

(Rioderradeiro)