O QUE, ÁS VECES, NOS DISGUSTA RECORDAR

Aquela comitiva de emigrantes españois (pouco importa se galegos, se extremeños, se andaluces) sae da estación de ferrocaril Cornavin de Xenebra, en fileira india, en dirección aos barracóns de inspección sanitaria onde han ser examinados, de pés a cabeza, coa puntualidade e minuciosidade dos reloxos suizos.

Polo visto, veñen presuntamente contratados para exerceren labores agrícolas (de temporeiros) no rural helvético. A estampa, se nos deixamos levar pola memoria de películas do holocausto, en branco e negro, retrotráenos anos de infeliz recordación.

Era, coma xa o sinalara noutro lugar, en dous comentarios, a comezos do inverno do ano 70 do pasado século. A distancia entre Cornavin e as intalacións médicas calcúloa en non menos de dous quilómetros, e a neve a caer inmisericorde sobre esta xente do sur, pouco habituada ás baixas temperaturas, mal abrigada, descoñecedora do idioma, etiquetada coma se fosen cousas, sen dignidade, sen valor, subordinados a quen os manda. Pero por aí van e seguen, en formación, pola beirarrúa, as pertenzas ás costas, durante un tempo interminable.

Os barracóns de exame son de madeira, pero alí non cabe, xuntos, todo este exército ambulante. Os acollidos, despois do estudo corporal, han deixar o lugar aos que agardan vez á intemperie. Hai moito cansanzo, moita tensión, moitísmo nerviosismo acumulado ente os expedicionarios. Sáltome a letra pequena do protocolo sanitario.

Chegamos ao momento cume, o de recoller cadaquén o seu correspondente resultado acreditativo da idoneidade ou non idoneidade coa finalidade de exercer o posto de traballo se lle prometera. Agora convén manter ben desperta a atención dos cinco sentidos para se recoñecer (dado o tremendo rebumbio) na chamada cando sexan mentados, e logo abrirse camiño, vencendo mil atrancos, ata dar coa man que vén de convocarte.

Fóra, á intemperie, os despachados, uns a subir nas camionetas dos patróns dilixentes, na parte traseira, ao descuberto; outros, pola contra, montando garda, pacientes, á espreita. De repente, un grito desgarrador. Que pasa? Aquel mozo, que saíra coma un raio na procura do seu salvoconducto, esnáfrase contra un colgadoiro ateigado de perchas, de ganchos, de cravos..., e alí perde un ollo.

Dentro, na barraca, por tódolos presentes corre, tralo silencio espeso, coma un gran calafrío. Na rúa, grupos de braceiros, baixo a neve inclemente, continúan á espera do “amo” que veña recollelos.

E, sen embargo, polo regular, o suízo é educado, formalmente cortés, e amante da puntualidade e da limpeza. Pero ninguén é tan perfecto que non mereza un pero...

   (Rioderradeiro)

AS TRIBULACIÓNS DE AMBROSIO (emigrante retornado)

    

Ambrosio. Preséntovos a Ambrosio, a Ambrosio Rodríguez (nome autético, apelido presunto), o “alemán”, que así lle chamamos os veciños. Ambrosio é rubio, de estatura media, boa presenza, boas formas no trato, pouca formación, pensamento primario.

Ambrosio é ourensán, de Nogueira de Ramuín , onde os Baltar, desde o ano cataplún, exercen mando en praza. De rapazote, tralo servizo militar obrigatorio, fora probar fortuna a Barcelona; pero é logo, de casado, cando el e a súa dona deciden emprender a aventura de iren os dous traballar a Alemaña.

Os primeiros tempos alí, por dicilo abreviado, son durísimos: Ambrosio habita un barracón comunitario de homes e Matilde comparte un habitáculo (tamén de madeira) pensado só para mulleres; non hai, polo tanto, vida de parella, pois están sometidos a estrítas normas de inspiración economicista, espartanas. Superada a devandita proba, ao cabo duns dous anos daquela escravitude, acceden a un mellor status con contratos de traballo máis flexibles e máis coherentes coa dignidade humana.

Témolos, de volta, agora, aquí, en Vigo, radicados na rúa Ponte da Veiga, pensionistas cun nivel de ingresos envexado por moitos. No país teutón deixaron ao fillo maior, afable, unha monada de rapaz, aros nas orellas, pelo pintado coas cores do arco iris que, de cando en vez, os visita e comprace, sempre acompañado dun amigo especial e moi ben parecido. A nena (porque teñen unha filla), unha xove romántica (de psiquiátrico o seu namoramento), para nada estudosa, está enganchada a un mozo maltratador, segundo el me confesa.

Ao meu veciño Ambrosio, sen embargo, véxoo moito máis preocupado polo fluxo migratorio de “sudacas e negros” e polas liberdades sexuais entre os do mesmo sexo que pola propia vida: “Esta xente de fóra -coméntame- veñen onda nós para se aproveitaren do noso sacrificio”. “E que dicir deses gays e desas lesbianas que, por enriba de seren como son, esixen dereitos e liberdades que Franco endexamais tería tolerado”?

Pois nada, replico para min, despois de ter recuperado o alento: non estou preparado; por unha banda, ti, Ambrosio, xa ves e, pola outra, que queres que che diga?

(Rioderradeiro)

"socialista, non socio listo”.

.- Albino Fernández, “o socialista, non socio listo”.

Escóitalo falar de comer e de beber e, no intre, a fame e a sede, no teu corpo, despertan. El daba, coma min, acompañado do seu can (en realidade, unha cadela), longos e demorados paseos pola beira do río Lagares, no traxecto que leva de Balaídos a Samil, que vén sendo coma ir desde Muros a Louro, ou viceversa.

Conversador natural, persoa ocurrente e simpática, un tipo, en realidade, estupendo, falaba e coñecía á maioría dos viandantes e con eles intercambiaba unha palabra amable, unha confidencia, un aceno. O Albino, Albino Fernández, ofrecía (de balde) as súas solucións aos problemas do país e da xente. Eran solucións, como é ben normal, executivas, simples, inmediatas, rotundas, como deben ser, eficaces, a problemas complexos. Albino non é partidario de atenuantes nin de eximentes; el profesa a doctrina de que quen a faga que a pague, sen tardanza e sen lle dar moitas voltas. O principio de autoridade ha quedar salvagardado coa chave maestra da lei do talión exercida por algún cabovara.

Detrás da risoña fachado do Albino Fernández (“al vino”, coma lle gusta matizar) hai unha historia persoal fraguada e pintada coa dor das carencias: fillo de solteira, a súa figura materna era a da avoa que, daquela, exercía a venda ambulante polas casas, polas feiras e polas romarías. “Albiniño, ergue, homiño, ergue, que xa se nos fai tarde!” O primeiro bocado, na taberna do Grilo, era unha copa de auga ardente. “Toma, filliño, toma, que a caña quenta o corpo, da forzas e hache matar as lombrigas!”

A outra parte da infancia, toda a adolescencia e a primeira xuventude viviuna o Albino ao servizo do tío Rafael, no Bar Sentinela do Berbés, levando e traendo recados e servindo bocatas e tazas de viño. Alí, nesa escola, el aprendiu a base de hostias, de patadas no cu e de castigos corporais variados (de xeonllos no chan) diante da clientela. Alí soubo (que remedio!) esquivar as trampas que o tío político lle tendía para estar seguro de que non lle roubaba.

Afeccionado ao fútbol, directivo dun pequeno clube da cidade de Vigo, casado xa, home feito e dereito xa, despois de ter pasado pola peneira da Citroën, cun pequeño negocio na barriada do Calvario, chega á Cidade Olívica don Santiago Bernabeu e o Albino (entre os convidados de honra) asiste ao xantar de homenaxe ao Presidente do Real Madrid. Queda alucinado: “ Don Santiago, boísima persoa”, e a súa muller, dona María, ai!, unha santa, igualiños ca nós; cantos bicos e abrazos, na sobremesa, tralo café e copa!”

Albino Fernández, segundo me confesa sen mediar a pregunta, é socialista de corazón de toda a vida (“non socio listo”, matiza el): “Aquí facíanos moita falta outro Franco -di, así, polo claro- que dera ben duro, que volvera a limpar o país da borralla, que restaurara a pena de morte. Hoxe non hai medo ningún á autoridade da policía, da garda civil; que tempos aqueles, os nosos, cando un se levantaba para saudar aos corpos de seguridade con educación e respecto, sacaba a boina da cabeza e lles cedía o paso e o sitio!”

Albino ten muller, ten fillos e ten netos e pensa (di que pensa) que o futuro se escribe dereito coas raias torcidas. Por iso é “socialista, non socio listo”, conclúe. E vai sobrado de razón, non vos parece?

     (Rioderradeiro)